به‌تازگی فعالیت بازار توافقی ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز شده است، بازاری که به باور کارشناسان می‌تواند، اثری مطلوب بر شرکت‌های صادرات‌محور بازار سهام بر جا بگذارد؛بانک مرکزی با انتشار بخشنامه‌ای، چارچوب‌های جدیدی برای فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا و نحوه رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان اعلام کرده است. این اقدام سه محور اصلی دارد که در ادامه تحلیل می‌شود:
به‌تازگی فعالیت بازار توافقی ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز شده است، بازاری که به باور کارشناسان می‌تواند، اثری مطلوب بر شرکت‌های صادرات‌محور بازار سهام بر جا بگذارد؛بانک مرکزی با انتشار بخشنامه‌ای، چارچوب‌های جدیدی برای فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا و نحوه رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان اعلام کرده است. این اقدام سه محور اصلی دارد که در ادامه تحلیل می‌شود:
- الزام عرضه ارز صادراتی توسط صادرکنندگان مشمول بند (۲) ماده (۸)
تا تاریخ ۲۶/۰۹/۱۴۰۳، صادرکنندگان مشمول بند (۲) ماده (۸) باید ارز حاصل از صادرات را از طریق مرکز مبادله ارز و طلا عرضه می‌کردند. این بخش از صادرکنندگان شامل شرکت‌هایی است که با استفاده از این فرآیند، تعهدات ارزی صادراتی خود را رفع می‌کنند.
این الزام، در راستای شفاف‌سازی و نظارت بیشتر بر فرآیند بازگشت ارز صادراتی است. نکته قابل‌توجه، اجبار به استفاده از بستر رسمی بازار ارز تجاری برای کاهش تخلفات ارزی و افزایش انضباط مالی است. اما چالش‌های احتمالی می‌تواند شامل عدم آمادگی زیرساختی یا ایجاد اختلال در فرایند عرضه و تقاضای ارز باشد.
- ورود صادرکنندگان بزرگ به بازار ارز از تاریخ ۰۱/۱۱/۱۴۰۳
شرکت‌های صادرکننده محصولات پتروشیمی، پالایشی، فولادی، فلزات اساسی رنگین و فرآورده‌های نفتی، که بخش عمده‌ای از ارز صادراتی کشور را تولید می‌کنند، باید از این تاریخ ارزهای صادراتی خود را از طریق بانک‌های عامل در مرکز مبادله ارز و طلا عرضه کنند.
این گام، تحولی مهم در مدیریت منابع ارزی کشور است، زیرا سهم بزرگی از درآمدهای ارزی کشور به این شرکت‌ها تعلق دارد. هدایت ارزهای این شرکت‌ها به بازار ارز تجاری می‌تواند موجب تثبیت نرخ ارز، کاهش فعالیت‌های بازار غیررسمی و بهبود جریان نقدینگی شود. اما از سوی دیگر، ممکن است مقاومت شرکت‌های بزرگ و دغدغه‌هایی درباره از دست دادن انعطاف‌پذیری مالی‌شان را به همراه داشته باشد.
- الزام واردکنندگان به خرید ارز از بازار تجاری
از تاریخ ۰۱/۱۱/۱۴۰۳، واردکنندگانی که تخصیص ارز معتبر دارند، باید از طریق بانک‌های عامل و مرکز مبادله ارز و طلا نسبت به خرید ارز اقدام کنند.
این تصمیم با هدف تنظیم منابع ارزی در دسترس واردکنندگان و کنترل هزینه واردات گرفته شده است. استفاده از مرکز مبادله ارز و طلا می‌تواند شفافیت بیشتری در تخصیص ارز ایجاد کند و مانع از تخلفات ارزی شود. با این حال، برخی واردکنندگان ممکن است با چالش‌هایی مانند تأخیر در دریافت ارز یا محدودیت در میزان تخصیص مواجه شوند.
چالش‌ها:
- زیرساخت‌های اجرایی: هماهنگی بین دستگاه‌ها، بانک‌ها و صادرکنندگان ممکن است زمان‌بر باشد.
- مقاومت بخش خصوصی: شرکت‌های بزرگ احتمالاً در برابر کاهش استقلال مالی مقاومت خواهند کرد.
- احتمال افزایش نرخ ارز: در صورت ناهماهنگی عرضه و تقاضا، احتمال فشار به نرخ ارز وجود دارد.
فرصت‌ها:
- تثبیت بازار ارز: ورود ارزهای صادراتی بزرگ می‌تواند نرخ ارز را در بازار تجاری تثبیت کند.
- کاهش فساد: هدایت ارزهای صادراتی و وارداتی به بستر رسمی، شفافیت اقتصادی را افزایش می‌دهد.
- تقویت ذخایر ارزی: سیاست‌های جدید می‌تواند به بهبود ذخایر ارزی کشور کمک کند.
جمع‌بندی
اقدامات بانک مرکزی در نحوه فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا، نشان‌دهنده تلاش برای مدیریت بهتر منابع ارزی کشور و افزایش شفافیت در فرآیندهای صادرات و واردات است. اگرچه این تغییرات می‌تواند فرصت‌هایی مانند تثبیت نرخ ارز و کاهش فساد ارزی به همراه داشته باشد، اما اجرای صحیح آن نیازمند همکاری قوی میان بانک‌ها، صادرکنندگان، واردکنندگان و دستگاه‌های دولتی است.
س.سعادتفر